Bliain nua mhaith agaibh, a chairde!

Tá mé i mo thost anseo le tamall, a chairde, de bharr chúrsaí oibre go príomha. Ag tús mhí na Samhna, d'fhostaigh mé cúntóir agus d'aistrigh an bheirt againn isteach san oifig nua atá feistithe amach againn os cionn an gharáiste sa ngarraí. Leis an athrú sin, tháinig athrú ar mo lá oibre, athrú chun feabhais. Ag feidhmiú liom féin, sa teach le cúpla bliain, níor airigh mo chuid oibre ar nós jab lae agus thaitin sé sin liom. Ach ba mhinic mé ag slabáil liom, gan mórán fócais leis an lá oibre. Ach anois, is mé ag obair in oifig, tá atmasféar éagsúil ann. Agus ceann de na rudaí a cuireadh ar leataobh ná an bhlagáil.

Bhain mé an-taitneamh as an méid blagála a rinne mé i gcaitheamh na bliana 2009. Thug mé faoi mar chleachtadh scríbhneoireachta go bunúsach, agus mé ag réiteach le dhá jab mhóra a chur i gcrích - is é sin script a scríobh don chlár faisnéise ar Raiftearaí a bheas á scannánaíocht againn in Éirinn agus i Meiriceá an samhradh seo agus ina dhiaidh sin, leabhar a scríobh a bheas bunaithe ar an script teilifíse, ach a bheidh níos leithne agus níos doimhne ná é.

Tá an togra deiridh seo, an leabhar, ar gor i gcúl mo chinn le cúpla mí anuas. Jab mór ann féin é, agus jab atá gar do mo chroí. Ach tá go leor scríofa faoi Raiftearaí cheana ag daoine eile - cén chaoi a scríobhfaidh mé leabhar nach mbeidh ag brath an iomarca ar leabhair eile a scríobhadh cheana?

Níl freagra na ceiste sin agam fós, ach tá an freagra á nochtadh féin dom, beagán ar bheagán. Is é an rud a dhéanfas mé, sílim, ná gan díriú an iomarca ar na foinsí acadúla, na leabhra critice, na hargóintí maidir le fiúntas Raiftearaí mar fhile dar le Frank O'Connor nó Gearóid Denvir nó do rogha féin de shaineolaí. An rud a dhéanfas mé ná iarracht a dhéanamh an tréimhse a athchruthú, de réir na bhfíricí, ach de réir na samhlaíochta chomh maith. Eiseamláir amháin a bhfuilim ag cuimhniú air na leabhar Robert Hughes, an criticeoir ealaíon ón Astráil a bhfuil cónaí i Nua Eabhrac le blianta fada air. Scríobh sé leabhar an-spéisiúil faoina thír dhúchais cúpla bliain ó shin dar teideal "The Fatal Shore". Thaitin an cur chuige go mór liom - athchruthú ar an saol mar a bhí ag na príosúnaigh, Na Connerys s'againn féín, cuir i gcás, a díbríodh i bhfad ó bhaile ó dheas chun na hAstráile.

Bhuel, sin é an plean ar aon nós....

Idir an dá linn, tá cúpla togra eile idir lámha. An gad is gaire don scornach an tseachtain seo ná ceardlann sa scríbhneoireacht teilifíse atá le tabhairt an tseachtain seo chugainn sa mBriotáin. Bhí líofacht mheasartha agam sa mBriotáinis scór bliain ó shin ach is beag deis a bhí agam í labhairt le fada an lá. Dúirt mé é sin leis na daoine geanúla a tháinig do m'iarraidh cúpla mí ó shin, mar gur thaitin an tsraith "Aifric" go mór leo. Beidh tú togha, a deir siad. Beidh fear teanga ann, má thagann orainn.

Gwelet vo (feicfidh muid linn...)

Pléimeannaigh Phraiticiúla

Bhí comhrá spéisiúil agam le hionadaí ón gcomhlacht foilsitheoireachta Abimo agus mé ag freastal ar Aonach Leabhar Frankfurt an tseachtain seo caite. Foilsitheoir Pléimeannaise é Abimo. Beidh Futa Fata ag foilsiú leabhair i gcomhar leis roimh dheireadh na bliana seo. Mar is eol daoibh, seans, is canúint de chuid na hOllainnise í an Phléimeannais, ceann de na teangacha a labhraítear sa mBeilg.

D'fhiafraigh mé de mo chomhghleacaí Beilgeach, le teann fiosrachta, an raibh mórán difríochta ann idir an Phléimeannais agus an Ollainnis - ar ghá, cuir i gcás, eagráin Ollainnise agus eagrán Pléimeannaise a dhéanamh de leabhar a bheadh á fhoilsiú acu. "Níl" a deir sé. "Dírímid ar an ábhar a bheith feiliúnach don dá mhargadh. Sula bhfoilsímid leabhar ar bith, cuirimid chuig eagarthóir Ollannach é. Má aimsíonn sé siúd focal Pléimeannaise a mbeadh deacracht ag léitheoir Ollannach leis, déantar leasú ar an téacs, ar mhaithe leis an leabhar a bheith intuigthe sa dá thír".

Nuair a chuimhním ar leabhair Ghaeilge do pháistí óga atá feicthe agam agus abairtí ar nós "Tá Mamó ag ithe a coda" iontu, bím ag cuimhneamh go bhféadfaimis ceacht nó dhó a fhoghlaim ó na Pléimeannaigh....

Claonadh nua gránna in iriseoireacht na hÉireann

Duine ar bith a léigh an t-alt suarach a chuir an Sunday Times i gcló cúpla seachtainí ó shin faoi scríbhneoirí na Gaeilge a bheith ar maos in airgead Stáit agus gan oiread agus bosca amháin leabhar dá saothar díolta, aithneoidh sé nó sí nach iriseoir a scríobhfadh a leithéid ach duine a bhí ag iarraidh mioscais agus gangaid a spreagadh i measc an phobail.

Ba mheasa go mór fada na sáiteáin ghránna a caitheadh le cuimhne Stephen Gately agus a cholainn bhocht fuaraithe ar éigean. Níor casadh Stephen Gately orm riamh agus ní fhéadfainn a rá cén cineál duine a bhí ann, ach fiú dá mba bithiúnach lofa é, ní raibh an chúlchaint bhréan a thriail an óinseach sin sa Daily Mail a dhúiseacht tuillte aige. Fear pósta ab ea Gately agus de réir cosúlachta bhí sé féin agus a pháirtí sásta le chéile. Dá mba cúpla heitrighnéasach iad, an mbeifí ag tabhairt le fios go raibh rud eicínt gránna, lúbtha ar siúl acu dá dtiocfadh cara leo ar ais chuig an árasán, an oíche sular cailleadh duine acu go tragóideach?

Ba chóir don NUJ cur i gcoinne an cineál seo suarachais atá curtha i láthair i gculaith na hiriseoireachta. Is cúis náire do ghairm na hiriseoireachta saothar na beirte a chuir an dá alt thuasluaite i gcló. Mo náire iad.

Duais na síochána d'Obama?

Mar chathaoirleach ar an eagraíocht Baile an Dónalláin Ar Son Obama, bhí ríméad croí orm nuair a toghadh mar Uachtarán ar Stáit Aontaithe Mheiriceá é. Fear ciallmhar, cliste é agus scil sa bpéintéireacht theibí chomh maith le chuile shórt eile aige, mar a fritheadh amach le cúpla lá anuas!

Agus an méid sin ráite, sílim go bhfuil Gradam Nobel na Síochána bronnta róluath ina ré ar an Uasal Ó Bámadh. Is léir gur bronnadh an gradam sa gcás seo ar mhaithe le taispeáint gur féidir dea-thoil a chothú go hidirnáisiúnta do Mheiriceá ach duine a bhfuil beagán cap-ann aige a chur i mbun na hOifige Ubhchruthaí.

Ach nárbh fhearr fanacht bliain amháin eile ar a laghad go dtí go mbeadh dul chun cinn níos substaintiúla déanta ag an Óbámach san iliomad iarrachtaí atá ar siúl aige an domhan a shábháil?

Fliú na muc is na madraí?

Tá mé ar ais ar mo chosa deiridh le cúpla lá i ndiaidh dom ráig ghránna de fhliú nó de shlaghdán de chineál eicínt a chur díom. Níl mé cinnte fós céard a bhí ann - tá barúil agam nárbh é an dós H1N1 é, nó cibé cén t-ainm atá faoi láthair air. Ní hé gur mhair sé i bhfad, ach d'fhág sé chomh lag le caitín mé.

Ón Luan i leith, tá mé ag teacht chugam féin agus ar ball inniu, ag am lóin, beidh mé ag tabhairt faoi cheolchoirm a thabhairt thiar in Acadamh na hOllscolaíochta ar an gCeathrú Rua.

Beidh mé ag bualadh siar faoin mbaile céanna arís an tseachtain seo chugainn le dhá sheisiún a dhéanamh do ghasúir, i Leabharlann álainn na Ceathrún Ruaidh. Dé Máirt seo chugainn. Ansin, an lá dar gcionn, anonn liom go Frankfurt na Gearmáine, áit a mbeidh Futa Fata ag glacadh páirte, den chéad uair, ar sheastán na hÉireann ag Aonach Mór na Leabhar. Ag cuartú leabhar le haistriú isteach go Gaeilge a bheas mé, don bhliain 2010 chomh maith le teagmhálacha a chothú go hidirnáisiúnta i comhair roinnt tograí atá ar na bacáin don dá bhliain atá romhainn amach.

Tar éis dom filleadh ón nGearmáin, tá súil agam bogadh isteach san oifig nua atá cóirithe againn os cionn an gharáiste anseo sa ngarraí.

Bliain an-deacair ab ea 2009 do chomhlachtaí beaga foilsitheoireachta. Is deacair a rá an mbeidh 2010 mórán níos fearr - tá sceanairt déanta ar bhuiséid na scoileanna agus na leabharlanna araon agus tá an gnáthphobal ag coinneáil an-súil ar a gcuid pingeacha. Tá na siopaí leabhar faoi bhrú ag an gcúlú, agus ó tharla nárbh iad na leabhair Ghaeilge ba mhó a rinne saibhreas riamh dóibh, tá spás seilfe do na foilseacháin s'againne ag éirí níos lú ar feadh an ama. Le himeacht Foinse, tá sé níos deacra ná riamh poiblíocht a fháil.

Ach ar an taobh eile den scéal, tá gréasáin nua ar nós Facebook á dhéanamh níos éasca do dhreamanna beaga pobal a chothú agus coinneáil i dteagmháil leo. Tiocfaidh muid as. Tá an slaghdán curtha díom agam - agus tá an ghrian ag scalladh anuas ar Chonamara....

Físeán na Seachtaine - Croíbhualadh - Louis de Paor

Bhí mé páirteach in ócáid de chuid na féile Imram sa gclub cooláilte Crawdaddy i mBaile Átha Cliath an tseachtain seo caite. I measc na bhfilí agus na gceoltóirí páirteach, bhí an Corcaíoch Louis de Paor a bhfuil cónaí trasna an phortaigh, siar ó thuaidh ón ngarraí uaim anseo, in Uachtar Ard. Ina chuideachta bhí an píobaire Rónan Browne, atá lonnaithe le píosa thart leathmhíle uaim anseo, soir ó thuaidh i mBaile an tSagairt. Tá an bheirt ag obair faoi láthair ar chóiriúcháin cheoil de chuid dánta Louis.

Seo scannán beag álainn a rinne TG4 de cheann de dhánta Louis, "Croíbhualadh".

Lapadán

Bhí plé anseo píosa maith siar faoin bhfocal "lapadán" - "lapadán lathaigh" a bhí cloiste agam anseo i gConamara ar "frog". I gcaitheamh na seachtaine, chuala mé Conall Ó Dufaí (sílim gur mar sin a litríonn sé a shloinne) ag caint ar R na G faoi eilifint agus an focal "lapadán" aige ar bheithíoch na sróine móire. "Lapadán, nó eilifint" a bhí aige, mar gur mheas sé, is dóigh, nach dtuigfeadh chuile éisteoir é gan an ghluais bheag sin a chuir leis.

An bhfuil an bhrí sin den fhocal "lapadán" cloiste ag daoine eile? Níl agamsa - an ceapachán Conallach de chineál eicínt atá ann?